De Columns op deze pagina verschenen eerder in de rubriek 'Puur Natuur' in De Krant en De Krant actueel.

Kalverliefde

Onlangs bezocht ik een boerenbedrijf. Trots toonde de boer zijn koeien, elk met een eigen karakter en eigenaardigheden. Al snel werd het rumoerig. Een jong stiertje sprong op een ‘tochtige’ koe en probeerde haar te dekken. De koe dacht daar anders over en liep weg met het stiertje op haar rug. Een soort dekkende stalpolonaise. Is dit kalverliefde dacht ik? Nee, want volgens de encyclopedie is dat ‘hevige verliefdheid tussen mensen die nog weinig ervaring hebben in de liefde’. Hoe zit dat dan bij ervaren mensen en bestaat er (kalver)liefde bij dieren?

Over mensenliefde is sinds de oudheid veel geschreven. Je wordt smoorverliefd op de vrouw van je dromen. De tijd lijkt stil te staan en de wereld ziet er mooier uit. Hormonen gieren door je lijf, een explosie aan gevoelens en emoties. Je verklaart elkaar de liefde en je wilt de rest van je leven bij elkaar blijven. Samen snijd je je initialen in een boom en zoek je naar de regenboog. Je droomt en zoekt hoopvol naar een gezamenlijke toekomst. Kennen dieren ook liefdesrelaties en wellicht liefdesverdriet?

Ik lees in een artikel dat dieren de liefde eigenlijk veel serieuzer nemen dan mensen. Het is voor hen soms een kwestie van leven en dood. Een liefdesslagveld. Slik…. Het zorgen voor nageslacht is de grote drijfveer. Vrouwtjes zoeken mannetjes met de beste genen om mee te paren. Mannetjes zoeken vrouwtjes die hun nageslacht zo goed mogelijk kunnen verzorgen. Vooral onderzoeken onder apen leverden boeiende gegevens over dierenliefde op. Uiteindelijk zijn apen nauw aan ons mensen verwant.

En vogels? Onderzoek wees uit dat vogels ook een knuffelhormoon aanmaken. Ze ‘knuffelen’ elkaar door over de veren te aaien. Vooral rond paringstijd is het feest. Overal zie je baltsgedrag of hofmakerij. Mannetjes doen alle moeite om bij de vrouwtjes in de smaak te vallen. Kleuren, geuren, geluiden en ‘dansvormen’ zijn daarbij belangrijke ingrediënten. Elke vogelsoort kent zijn eigen baltsritueel. Buizerds maken acrobatische, baltsvluchten waarbij ze elkaar luid miauwend het hof maken. En de vogels van geluk, voorspoed en liefde? Zij dansen en roepen luidruchtig naar elkaar. Het Kraanvogel mannetje en vrouwtje draaien daarbij met uitgestrekte vleugels om elkaar heen. Daarbij maken ze soms meters hoge sprongen. En mijn favoriete ijsvogel verstevigt de paarband met explosieve, rumoerige baltsvluchten. Hij sluit de hofmakerij af door het vrouwtje een visje aan te bieden. Dit zogenaamde baltsvoeren is overigens bij veel vogelsoorten gereduceerd tot alleen snavel aanraken.

Zijn vogels monogaam? Sommige soorten zoals kraaien, duiven, ganzen en zwanen zijn trouw. Ze blijven vaak een leven lang bij een vaste partner. Dat scheelt een hoop tijd, energie en gedoe in het broedseizoen. Maar de meeste vogels zoeken jaarlijks een nieuwe partner. Een van de meest losbandige vogels is de heggenmus, met vaak meerdere partners in een seizoen. Overspel heeft bij vogels het voordeel dat je aan risicospreiding doet. Je zorgt ervoor dat je genen zich verspreiden mocht bijvoorbeeld een van de ouders dood gaan.

En ja, vogels kunnen rouwen. Van zwanen is bekend dat ze wel een jaar rouwen om het verlies van hun partner. Enige tijd geleden reed ik ’s nachts naar huis. Ik kon nog net een kerkuil, staand op de weg, ontwijken. Hij of zij bleek naast een doodgereden kerkuil te wachten. Dat voelde ook als rouwen evenals de koolmees in onze Hazelaar, die hard fluitend naar de dode koolmees op de grond keek. Tja die beelden blijven me bij.

Nee, ik hou niet van afscheid nemen en zie liever ‘kalverliefde’ bij mensen en dieren die achter elkaar aan dollen en elkaar het hof maken. Liefde is heel bijzonder.

Dinsdag 30 maart 2021, 16:39
De Drentse wallen

’s Morgens word ik regelmatig gewekt door een roffelende specht. Even later, tijdens het ontbijt, geniet ik van de acrobatische toeren van pimpel- en koolmeesjes in de hazelaar voor ons raam. En niet te vergeten de behendige boomklevers en boomkruipers op de eiken aan de overkant van de weg. We wonen bijna dertig jaar in deze prachtige woonwijk aan de rand van de mooie gemeente Noordenveld. Een ‘rijke wijk’, niet in financieel opzicht, maar wel op gebied van cultuurhistorie en natuurwaarden. Toen we hier in de negentiger jaren van de vorige eeuw kwamen wonen was ik gelijk onder de indruk van onze nieuwe ‘aangeklede’ woonomgeving. Voor ons huis liggen oude houtwallen met grote oude eiken, achter ons huis een elzensingel en naast ons huis een klein bosje met daarachter ‘De Loop’, een oud beekje dat hier al sinds mensenheugenis en langer stroomt.

We kwamen van een Groningse nieuwbouwwijk. Na een jaar werden in onze straat boompjes geplant. Ongeveer vijf centimeter in doorsnee met aan weerszijden een dikke houten paal. Het was, natuurlijk gezien, een ‘dode wijk’ waar een paar stadsvogels en zo nu en dan een vlinder rondvlogen. 

Hoe anders is onze huidige woonomgeving met een rijk planten- en dierenleven. Hier vliegt en loopt van alles door de wijk. Regelmatig hoor ik een bosuil en een lachende groene spechten Regelmaat bezoekt een bonte specht onze tuin om hazelnoten te scoren. En goudvinken en nog veel meer op de voedertafel. Onlangs werd ik gebeld door een buurman die een vos op zijn oprit zag lopen. Hoe kan dat toch?  

De ontwerper van onze woonwijk had waarschijnlijk oog voor natuur en cultuurhistorie. Hij liet een deel van de oude houtwallen en -singels en het hakhoutbosje staan. Oude landschapselementen in het esdorpenlandschap van Roden en rijk aan dieren en plantenleven. Op kaarten uit begin 1900 staan ze al ingetekend maar waarschijnlijk zijn ze al veel ouder. De huizen werden tussen de wallen en singels gebouwd. En daar plukken we nu de ‘vruchten’ van. 

Houtwallen zijn oude perceelsscheidingen. Aarden wallen met bomen en struiken en daarnaast vaak een sloot. Ze zijn ver voor de uitvinding van het prikkeldraad aangelegd om het wild buiten en het vee binnen de landbouwpercelen te houden. Ze werden met stekelstruiken beplant, zoals meidoorn, hulst, bramen en rozen, een soort natuurlijk prikkeldraad. De bomen leverden brandhout, palen en bonenstaken. Houtwallen werden meestal aangelegd langs akkerranden (essen) en in de beekdalen. In onze straat staan ze in het beekdalletje en dwars op het stroompje ‘De Loop’.

Goede ‘gezonde’ Houtwallen zijn voor de natuur van bijzonder grote betekenis. Er groeien veel verschillende plantensoorten en daarom vormen ze een belangrijk leefgebied voor veel dieren. Bomen en struiken bieden nestgelegenheid aan vogels en vormen voor veel dieren een belangrijke voedselbron en schuilplaats. Houtwallen spelen daarnaast een belangrijke rol bij de verplaatsen van planten en dieren door het landschap (zie foto).

Het is daarom belangrijk dat de oude houtwallen goed worden onderhouden. Helaas zie je er veel aftakelen. Wallichamen worden afgegraven, zakken in of spoelen uit waardoor boomwortels vrij komen te liggen (zie foto). De ondergroei verdwijnt en daarmee ook een deel van de waarde van de houtwal voor het planten- en dierenleven. 

Ook de landschappelijke en cultuurhistorische waarde van de oude houtwallen in het Drentse esdorpenlandschap is groot. De waardering door gebiedsbewoners en -bezoekers is hoog. Helaas worden nog steeds houtwallen (illegaal) gekapt en weggehaald. Gelukkig had de ontwerper van onze woonwijk oog voor natuur en cultuurhistorie. Nu maar hopen dat beleidsmakers en bewoners de waarde van de wallen ook (blijven) inzien, ze koesteren en onderhouden. 

Terug naar overzicht
Dinsdag 30 maart 2021, 16:39
De Drentse wallen

’s Morgens word ik regelmatig gewekt door een roffelende specht. Even later, tijdens het ontbijt, geniet ik van de acrobatische toeren van pimpel- en koolmeesjes in de hazelaar voor ons raam. En niet te vergeten de behendige boomklevers en boomkruipers op de eiken aan de overkant van de weg. We wonen bijna dertig jaar in deze prachtige woonwijk aan de rand van de mooie gemeente Noordenveld. Een ‘rijke wijk’, niet in financieel opzicht, maar wel op gebied van cultuurhistorie en natuurwaarden. Toen we hier in de negentiger jaren van de vorige eeuw kwamen wonen was ik gelijk onder de indruk van onze nieuwe ‘aangeklede’ woonomgeving. Voor ons huis liggen oude houtwallen met grote oude eiken, achter ons huis een elzensingel en naast ons huis een klein bosje met daarachter ‘De Loop’, een oud beekje dat hier al sinds mensenheugenis en langer stroomt.

We kwamen van een Groningse nieuwbouwwijk. Na een jaar werden in onze straat boompjes geplant. Ongeveer vijf centimeter in doorsnee met aan weerszijden een dikke houten paal. Het was, natuurlijk gezien, een ‘dode wijk’ waar een paar stadsvogels en zo nu en dan een vlinder rondvlogen. 

Hoe anders is onze huidige woonomgeving met een rijk planten- en dierenleven. Hier vliegt en loopt van alles door de wijk. Regelmatig hoor ik een bosuil en een lachende groene spechten Regelmaat bezoekt een bonte specht onze tuin om hazelnoten te scoren. En goudvinken en nog veel meer op de voedertafel. Onlangs werd ik gebeld door een buurman die een vos op zijn oprit zag lopen. Hoe kan dat toch?  

De ontwerper van onze woonwijk had waarschijnlijk oog voor natuur en cultuurhistorie. Hij liet een deel van de oude houtwallen en -singels en het hakhoutbosje staan. Oude landschapselementen in het esdorpenlandschap van Roden en rijk aan dieren en plantenleven. Op kaarten uit begin 1900 staan ze al ingetekend maar waarschijnlijk zijn ze al veel ouder. De huizen werden tussen de wallen en singels gebouwd. En daar plukken we nu de ‘vruchten’ van. 

Houtwallen zijn oude perceelsscheidingen. Aarden wallen met bomen en struiken en daarnaast vaak een sloot. Ze zijn ver voor de uitvinding van het prikkeldraad aangelegd om het wild buiten en het vee binnen de landbouwpercelen te houden. Ze werden met stekelstruiken beplant, zoals meidoorn, hulst, bramen en rozen, een soort natuurlijk prikkeldraad. De bomen leverden brandhout, palen en bonenstaken. Houtwallen werden meestal aangelegd langs akkerranden (essen) en in de beekdalen. In onze straat staan ze in het beekdalletje en dwars op het stroompje ‘De Loop’.

Goede ‘gezonde’ Houtwallen zijn voor de natuur van bijzonder grote betekenis. Er groeien veel verschillende plantensoorten en daarom vormen ze een belangrijk leefgebied voor veel dieren. Bomen en struiken bieden nestgelegenheid aan vogels en vormen voor veel dieren een belangrijke voedselbron en schuilplaats. Houtwallen spelen daarnaast een belangrijke rol bij de verplaatsen van planten en dieren door het landschap (zie foto).

Het is daarom belangrijk dat de oude houtwallen goed worden onderhouden. Helaas zie je er veel aftakelen. Wallichamen worden afgegraven, zakken in of spoelen uit waardoor boomwortels vrij komen te liggen (zie foto). De ondergroei verdwijnt en daarmee ook een deel van de waarde van de houtwal voor het planten- en dierenleven. 

Ook de landschappelijke en cultuurhistorische waarde van de oude houtwallen in het Drentse esdorpenlandschap is groot. De waardering door gebiedsbewoners en -bezoekers is hoog. Helaas worden nog steeds houtwallen (illegaal) gekapt en weggehaald. Gelukkig had de ontwerper van onze woonwijk oog voor natuur en cultuurhistorie. Nu maar hopen dat beleidsmakers en bewoners de waarde van de wallen ook (blijven) inzien, ze koesteren en onderhouden. 

Terug naar overzicht