De Columns op deze pagina verschenen eerder in de rubriek 'Puur Natuur' in De Krant en De Krant actueel.

Kalverliefde

Onlangs bezocht ik een boerenbedrijf. Trots toonde de boer zijn koeien, elk met een eigen karakter en eigenaardigheden. Al snel werd het rumoerig. Een jong stiertje sprong op een ‘tochtige’ koe en probeerde haar te dekken. De koe dacht daar anders over en liep weg met het stiertje op haar rug. Een soort dekkende stalpolonaise. Is dit kalverliefde dacht ik? Nee, want volgens de encyclopedie is dat ‘hevige verliefdheid tussen mensen die nog weinig ervaring hebben in de liefde’. Hoe zit dat dan bij ervaren mensen en bestaat er (kalver)liefde bij dieren?

Over mensenliefde is sinds de oudheid veel geschreven. Je wordt smoorverliefd op de vrouw van je dromen. De tijd lijkt stil te staan en de wereld ziet er mooier uit. Hormonen gieren door je lijf, een explosie aan gevoelens en emoties. Je verklaart elkaar de liefde en je wilt de rest van je leven bij elkaar blijven. Samen snijd je je initialen in een boom en zoek je naar de regenboog. Je droomt en zoekt hoopvol naar een gezamenlijke toekomst. Kennen dieren ook liefdesrelaties en wellicht liefdesverdriet?

Ik lees in een artikel dat dieren de liefde eigenlijk veel serieuzer nemen dan mensen. Het is voor hen soms een kwestie van leven en dood. Een liefdesslagveld. Slik…. Het zorgen voor nageslacht is de grote drijfveer. Vrouwtjes zoeken mannetjes met de beste genen om mee te paren. Mannetjes zoeken vrouwtjes die hun nageslacht zo goed mogelijk kunnen verzorgen. Vooral onderzoeken onder apen leverden boeiende gegevens over dierenliefde op. Uiteindelijk zijn apen nauw aan ons mensen verwant.

En vogels? Onderzoek wees uit dat vogels ook een knuffelhormoon aanmaken. Ze ‘knuffelen’ elkaar door over de veren te aaien. Vooral rond paringstijd is het feest. Overal zie je baltsgedrag of hofmakerij. Mannetjes doen alle moeite om bij de vrouwtjes in de smaak te vallen. Kleuren, geuren, geluiden en ‘dansvormen’ zijn daarbij belangrijke ingrediënten. Elke vogelsoort kent zijn eigen baltsritueel. Buizerds maken acrobatische, baltsvluchten waarbij ze elkaar luid miauwend het hof maken. En de vogels van geluk, voorspoed en liefde? Zij dansen en roepen luidruchtig naar elkaar. Het Kraanvogel mannetje en vrouwtje draaien daarbij met uitgestrekte vleugels om elkaar heen. Daarbij maken ze soms meters hoge sprongen. En mijn favoriete ijsvogel verstevigt de paarband met explosieve, rumoerige baltsvluchten. Hij sluit de hofmakerij af door het vrouwtje een visje aan te bieden. Dit zogenaamde baltsvoeren is overigens bij veel vogelsoorten gereduceerd tot alleen snavel aanraken.

Zijn vogels monogaam? Sommige soorten zoals kraaien, duiven, ganzen en zwanen zijn trouw. Ze blijven vaak een leven lang bij een vaste partner. Dat scheelt een hoop tijd, energie en gedoe in het broedseizoen. Maar de meeste vogels zoeken jaarlijks een nieuwe partner. Een van de meest losbandige vogels is de heggenmus, met vaak meerdere partners in een seizoen. Overspel heeft bij vogels het voordeel dat je aan risicospreiding doet. Je zorgt ervoor dat je genen zich verspreiden mocht bijvoorbeeld een van de ouders dood gaan.

En ja, vogels kunnen rouwen. Van zwanen is bekend dat ze wel een jaar rouwen om het verlies van hun partner. Enige tijd geleden reed ik ’s nachts naar huis. Ik kon nog net een kerkuil, staand op de weg, ontwijken. Hij of zij bleek naast een doodgereden kerkuil te wachten. Dat voelde ook als rouwen evenals de koolmees in onze Hazelaar, die hard fluitend naar de dode koolmees op de grond keek. Tja die beelden blijven me bij.

Nee, ik hou niet van afscheid nemen en zie liever ‘kalverliefde’ bij mensen en dieren die achter elkaar aan dollen en elkaar het hof maken. Liefde is heel bijzonder.

Porseleinkast van de natuur

Ik mocht niet te dicht in de buurt van oma’s porseleinkast komen. Alsof ik een onvoorzichtig kind was. Ze had, in mijn beleving, een echte ouderwetse porseleinkast in de zondagskamer. Zo’n mooie notenhouten, muf ruikende kast met glazen deurtjes, vol theekopjes. Of het echt porselein was vraag ik me af maar mooi vond ik de kopjes wel. Mooie breed uitlopende Engelse theekopjes met krullende oren, vaak versierd met goudmotief. Op de zijkant stonden landschappen en mooie kleurrijke bloemmotieven, vaak rozen. Ik begreep oma wel, want je wilt toch niet op je geweten hebben dat je zo’n kwetsbaar kopje kapot maakt.

Buiten regent het regelmatig en het waait behoorlijk. Het is herfst, het natte seizoen is begonnen. Kraag omhoog en de natuur in om paddenstoelen te zoeken. Paddenstoelen houden van de herfst. Het zijn de vruchtlichamen van schimmels. Het grootste deel, de zwamvlok, groeit onder de grond of in rottend materiaal als dood hout. Hier halen de paddenstoelen hun voedsel uit. Daarnaast zuigen ze zich vol met water. Dat gaat goed totdat het vriest. Daar kunnen de meeste paddenstoelen niet tegen en vriezen ze kapot.

Op social media en het internet zie ik alweer de mooiste paddenstoelen in allerlei kleuren en vormen voorbij komen. Ik verbaas ik me telkens over de vormen- en kleurenrijkdom. Naaldjes, Stekeltjes, hoedjes, bolletjes, sterren, tentakels in de kleuren oranje, rood, bruin, groen, blauw, roze, geel. Paddenstoelen kun je een beetje zien als de bloem van een schimmel. Vruchtlichaam is een beter woord. In de paddenstoel worden sporen gemaakt. Hele kleine ‘zaadjes’. Deze worden vaak door de wind meegenomen en vallen ergens anders op de grond. Daaruit kan dan weer een nieuw schimmeldraad groeien. Best een mooi systeem. 

Een paddenstoel die ik erg mooi vind is de tere, witte porseleinzwam (Oudemansiella mucida). De naam is veelzeggend. De slijmerige, glimmende, doorschijnende hoed lijkt op porselein, soms bijna van glas. Het is een vrij algemene plaatjes paddenstoel en niet beschermd. Porseleinzwammen groeien van begin juli tot eind december, vaak in bundels op dode takken en stammen van beukenbomen. Heel soms op een andere loofboom zoals een eik. De glanzende hoed wordt soms wel 10 cm breed. Het zijn ideale fotomodellen. Als je onder de paddenstoel kunt komen, kun je de doorschijnende hoed prachtig, tegen het licht in, fotograferen. (zie foto) 

Meestal zoek ik in de boeken en op het internet of een paddenstoel eetbaar is of een bepaalde medicinale werking heeft. De zwamvlok van de porseleinzwam bevat het antibioticum mucidine, dat wordt toegepast bij de genezing van sommige huidaandoeningen. Eetbaar zijn ze wel maar niet erg smakelijk. Een mooie maar niet heel bijzondere culinaire paddenstoel dus. Je kunt ze daarom beter laten staan. Kunnen anderen er ook van genieten. 

De meeste paddenstoelen zijn teer en kwetsbaar. Een tikje is vaak al genoeg om een paddenstoel kapot te maken. Kan een keer gebeuren in een onbewaakt ogenblik. Maar regelmatig zie ik dat paddenstoelen bewust vernield worden. Onlangs zag ik een aantal prachtige inktzwammen bij elkaar waar een onverlaat met zijn of haar fiets overheen was gereden. Verderop een Eekhoorntjesbrood waar de hoed van af was getrokken en enkele platgetrapte vliegenzwammen. Ik moest denken aan de porseleinkast van oma vol tere kopjes. Het leek ‘alsof een olifant door de porseleinkast van de natuur was gelopen’. Zo jammer en waarom? 

Andre Brasse Puur Natuur nr. 56 oktober 2021

 

Terug naar overzicht
Porseleinkast van de natuur

Ik mocht niet te dicht in de buurt van oma’s porseleinkast komen. Alsof ik een onvoorzichtig kind was. Ze had, in mijn beleving, een echte ouderwetse porseleinkast in de zondagskamer. Zo’n mooie notenhouten, muf ruikende kast met glazen deurtjes, vol theekopjes. Of het echt porselein was vraag ik me af maar mooi vond ik de kopjes wel. Mooie breed uitlopende Engelse theekopjes met krullende oren, vaak versierd met goudmotief. Op de zijkant stonden landschappen en mooie kleurrijke bloemmotieven, vaak rozen. Ik begreep oma wel, want je wilt toch niet op je geweten hebben dat je zo’n kwetsbaar kopje kapot maakt.

Buiten regent het regelmatig en het waait behoorlijk. Het is herfst, het natte seizoen is begonnen. Kraag omhoog en de natuur in om paddenstoelen te zoeken. Paddenstoelen houden van de herfst. Het zijn de vruchtlichamen van schimmels. Het grootste deel, de zwamvlok, groeit onder de grond of in rottend materiaal als dood hout. Hier halen de paddenstoelen hun voedsel uit. Daarnaast zuigen ze zich vol met water. Dat gaat goed totdat het vriest. Daar kunnen de meeste paddenstoelen niet tegen en vriezen ze kapot.

Op social media en het internet zie ik alweer de mooiste paddenstoelen in allerlei kleuren en vormen voorbij komen. Ik verbaas ik me telkens over de vormen- en kleurenrijkdom. Naaldjes, Stekeltjes, hoedjes, bolletjes, sterren, tentakels in de kleuren oranje, rood, bruin, groen, blauw, roze, geel. Paddenstoelen kun je een beetje zien als de bloem van een schimmel. Vruchtlichaam is een beter woord. In de paddenstoel worden sporen gemaakt. Hele kleine ‘zaadjes’. Deze worden vaak door de wind meegenomen en vallen ergens anders op de grond. Daaruit kan dan weer een nieuw schimmeldraad groeien. Best een mooi systeem. 

Een paddenstoel die ik erg mooi vind is de tere, witte porseleinzwam (Oudemansiella mucida). De naam is veelzeggend. De slijmerige, glimmende, doorschijnende hoed lijkt op porselein, soms bijna van glas. Het is een vrij algemene plaatjes paddenstoel en niet beschermd. Porseleinzwammen groeien van begin juli tot eind december, vaak in bundels op dode takken en stammen van beukenbomen. Heel soms op een andere loofboom zoals een eik. De glanzende hoed wordt soms wel 10 cm breed. Het zijn ideale fotomodellen. Als je onder de paddenstoel kunt komen, kun je de doorschijnende hoed prachtig, tegen het licht in, fotograferen. (zie foto) 

Meestal zoek ik in de boeken en op het internet of een paddenstoel eetbaar is of een bepaalde medicinale werking heeft. De zwamvlok van de porseleinzwam bevat het antibioticum mucidine, dat wordt toegepast bij de genezing van sommige huidaandoeningen. Eetbaar zijn ze wel maar niet erg smakelijk. Een mooie maar niet heel bijzondere culinaire paddenstoel dus. Je kunt ze daarom beter laten staan. Kunnen anderen er ook van genieten. 

De meeste paddenstoelen zijn teer en kwetsbaar. Een tikje is vaak al genoeg om een paddenstoel kapot te maken. Kan een keer gebeuren in een onbewaakt ogenblik. Maar regelmatig zie ik dat paddenstoelen bewust vernield worden. Onlangs zag ik een aantal prachtige inktzwammen bij elkaar waar een onverlaat met zijn of haar fiets overheen was gereden. Verderop een Eekhoorntjesbrood waar de hoed van af was getrokken en enkele platgetrapte vliegenzwammen. Ik moest denken aan de porseleinkast van oma vol tere kopjes. Het leek ‘alsof een olifant door de porseleinkast van de natuur was gelopen’. Zo jammer en waarom? 

Andre Brasse Puur Natuur nr. 56 oktober 2021

 

Terug naar overzicht