De afgelopen dagen kregen we te maken met de eerste nachtvorst van 2021. Vanuit mijn slaapkamer hoorde ik al vroeg dat de autoruiten werden gekrabd. Vanaf de ontbijttafel keek ik uit over een berijpte tuin met witte randen om de badranden. Al snel verschenen de eerste collega berichten op mijn smartphone. Trots toonden ze het eerste stuk ijs van dit jaar. Op één whatsapp bericht stond te lezen ‘it giet oan’ maar als Drent begrijp ik niet wat ze daarmee bedoelde. Ja, de schaatskoorts loopt al bij menigeen op en de eerste ijzers zijn al voorzichtig tevoorschijn gehaald.

Toch is niet iedereen blij met het laagje in de zon glinsterende ijs. Zolang het een dun laagje is valt de schade te overzien. Maar als de ijslaag dikker en ondoordringbaar wordt, komen vooral enkele dieren in de problemen.

Hoe vreemd het misschien klinkt, de IJsvogel is daar een van. Dit blauw-oranje juweel is mijn favoriete vogel. Uren kan ik naar deze vogel kijken als hij zich met volle overgave in het water stort. Meestal komt de vogel met een visje in zijn snavel uit het water, om deze vervolgens op een takje op te eten. IJsvogels zijn betoverend mooi.

Wie de naam IJsvogel heeft bedacht is onbekend. Een vreemde naam als je je bedenkt dat deze vogel niet goed tegen ijs kan. Tijdens een strenge winter kan het zomaar zijn dat de halve populatie sterft omdat ze te weinig voedsel kunnen vinden. Stilstaande wateren bevriezen en dan zijn ze grotendeels afhankelijk van snelstromende, niet bevriezende beekjes of wakken in het ijs.

Een bekend voorbeeld is de ‘wereldberoemde’ ijs-ijsvogel. Deze ijsvogel had minder geluk en werd vastgevroren gevonden in het ijs. De foto’s gingen viraal op social media. De vogel is nu te zien in de tentoonstelling ‘Dode dieren met een verhaal’ in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Mogelijk is hij tijdens het vissen onder het ijs geschoten en kon de opening niet terug vinden.  

Wereldwijd kennen we zo’n 70 soorten ijsvogels. De meeste soorten leven in Australië en Afrika. In het grootste deel van Europa komt maar één soort voor met de Latijnse naam Alcedo atthis. Dit prachtige maar schuwe vogeltje spreekt door zijn felle kleurenpracht tot de verbeelding. Veel mensen kennen hem van foto’s, natuurfilms en sommigen als een blauwe flits boven het water.

IJsvogels zijn zo’n 16 cm lang, van snavel- tot staartpunt en wegen ongeveer 40 gram. De prachtige kleuren van de IJsvogel bestaan grotendeels uit blauw en oranje. De blauwe kleur verschuift van azuur naar kobaltblauw en verandert met de lichtval op het verenkleed. In tegenstelling tot veel andere vogels hebben mannetjes en vrouwtjes hetzelfde kleurenpalet. Het verschil zit ‘m in de snavel. Mannetjes hebben een zwarte snavel en vrouwtjes een rood-oranje ondersnavel.

IJsvogels hebben bijzonder goede ogen. Ze speuren vanaf een takje boven het water naar vis. Dat lijkt eenvoudig maar een IJsvogel moet daarbij rekening houden met de lichtbreking, spiegeling en beweging van het water en de tak waarop hij zit. Vervolgens duikt de vogel tot een meter diep in het water en trekt daarbij, vlak voordat hij het water raakt, een beschermend knipvlies over de ogen. Eenmaal terug op de tak slaat hij de vis dood tegen de tak en eet hem op.

Ik heb een zwak voor IJsvogels en hoop, voor hen, dat we geen strenge winter krijgen. Maar aan de andere kant zijn winterse landschappen ook een lust voor het fotografenoog. De laatste jaren zijn de winters zacht en volgens de voorspellingen zet deze trend zich voort. Jammer voor de schaatsliefhebbers, geluk voor de IJsvogels. Hoe dan ook, het leven ‘giet oan’.

André Brasse januari 2021

De afgelopen dagen kregen we te maken met de eerste nachtvorst van 2021. Vanuit mijn slaapkamer hoorde ik al vroeg dat de autoruiten werden gekrabd. Vanaf de ontbijttafel keek ik uit over een berijpte tuin met witte randen om de badranden. Al snel verschenen de eerste collega berichten op mijn smartphone. Trots toonden ze het eerste stuk ijs van dit jaar. Op één whatsapp bericht stond te lezen ‘it giet oan’ maar als Drent begrijp ik niet wat ze daarmee bedoelde. Ja, de schaatskoorts loopt al bij menigeen op en de eerste ijzers zijn al voorzichtig tevoorschijn gehaald.

Toch is niet iedereen blij met het laagje in de zon glinsterende ijs. Zolang het een dun laagje is valt de schade te overzien. Maar als de ijslaag dikker en ondoordringbaar wordt, komen vooral enkele dieren in de problemen.

Hoe vreemd het misschien klinkt, de IJsvogel is daar een van. Dit blauw-oranje juweel is mijn favoriete vogel. Uren kan ik naar deze vogel kijken als hij zich met volle overgave in het water stort. Meestal komt de vogel met een visje in zijn snavel uit het water, om deze vervolgens op een takje op te eten. IJsvogels zijn betoverend mooi.

Wie de naam IJsvogel heeft bedacht is onbekend. Een vreemde naam als je je bedenkt dat deze vogel niet goed tegen ijs kan. Tijdens een strenge winter kan het zomaar zijn dat de halve populatie sterft omdat ze te weinig voedsel kunnen vinden. Stilstaande wateren bevriezen en dan zijn ze grotendeels afhankelijk van snelstromende, niet bevriezende beekjes of wakken in het ijs.

Een bekend voorbeeld is de ‘wereldberoemde’ ijs-ijsvogel. Deze ijsvogel had minder geluk en werd vastgevroren gevonden in het ijs. De foto’s gingen viraal op social media. De vogel is nu te zien in de tentoonstelling ‘Dode dieren met een verhaal’ in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Mogelijk is hij tijdens het vissen onder het ijs geschoten en kon de opening niet terug vinden.  

Wereldwijd kennen we zo’n 70 soorten ijsvogels. De meeste soorten leven in Australië en Afrika. In het grootste deel van Europa komt maar één soort voor met de Latijnse naam Alcedo atthis. Dit prachtige maar schuwe vogeltje spreekt door zijn felle kleurenpracht tot de verbeelding. Veel mensen kennen hem van foto’s, natuurfilms en sommigen als een blauwe flits boven het water.

IJsvogels zijn zo’n 16 cm lang, van snavel- tot staartpunt en wegen ongeveer 40 gram. De prachtige kleuren van de IJsvogel bestaan grotendeels uit blauw en oranje. De blauwe kleur verschuift van azuur naar kobaltblauw en verandert met de lichtval op het verenkleed. In tegenstelling tot veel andere vogels hebben mannetjes en vrouwtjes hetzelfde kleurenpalet. Het verschil zit ‘m in de snavel. Mannetjes hebben een zwarte snavel en vrouwtjes een rood-oranje ondersnavel.

IJsvogels hebben bijzonder goede ogen. Ze speuren vanaf een takje boven het water naar vis. Dat lijkt eenvoudig maar een IJsvogel moet daarbij rekening houden met de lichtbreking, spiegeling en beweging van het water en de tak waarop hij zit. Vervolgens duikt de vogel tot een meter diep in het water en trekt daarbij, vlak voordat hij het water raakt, een beschermend knipvlies over de ogen. Eenmaal terug op de tak slaat hij de vis dood tegen de tak en eet hem op.

Ik heb een zwak voor IJsvogels en hoop, voor hen, dat we geen strenge winter krijgen. Maar aan de andere kant zijn winterse landschappen ook een lust voor het fotografenoog. De laatste jaren zijn de winters zacht en volgens de voorspellingen zet deze trend zich voort. Jammer voor de schaatsliefhebbers, geluk voor de IJsvogels. Hoe dan ook, het leven ‘giet oan’.

André Brasse januari 2021