Afgelopen week reisden mijn zoon en ik door de Eifel en Ardennen. Op onze motoren genoten we van de kronkelwegen, haarspeldbochten, prachtige landschappen en knusse dorpen. We reden door Duitsland, Luxemburg en België. Op de motor ervaar je het landschap intenser: je kijkt ongehinderd om je heen, ruikt de geuren van het land en voelt de wind om je heen. We sliepen in een tent naast een kabbelende beek en werden gewekt door de vogels. Het voelde alsof we de hoofdrol speelden in de film Easy Rider. 'Back on the road again'. We voelden ons zo vrij als een stel ‘vreemde’ vogels.
De uitdrukking "zo vrij als een vogel" betekent niet voor niets: in alle vrijheid, zonder verplichtingen, reizen waar je maar wilt. Maar hoe ziet de vrijheid van vogels eruit in de dierenwereld? Laten we de vrijheid van vogels eens bekijken en vergelijken met andere dieren.
Vogels kunnen iets bijzonders: ze kunnen vliegen. Dit geeft hen meer ‘vrijheid’ dan veel andere dieren. Een vogel in de lucht kent geen grenzen. Vliegen is niet alleen mooi, het helpt vogels ook om te ontsnappen aan gevaar, voedsel te vinden en nieuwe plekken te ontdekken.
Veel vogels reizen enorme afstanden. Sommige soorten, zoals de zwaluw, vliegen wel duizenden kilometers om naar warmere gebieden te gaan tijdens de winter. Deze reizen noemen we vogeltrek. Het is een belangrijk deel van het leven van veel vogels. Ze zijn zo ‘vrij als een vogel’ en kunnen gaan en staan waar ze willen. Maar niet alle dieren hebben dezelfde vrijheid als vogels. Laten we eens naar een paar andere dieren kijken.
Insecten, zoals vlinders en bijen, kunnen ook vliegen. Ze hebben hun eigen vorm van vrijheid. Ze kunnen van bloem naar bloem vliegen en soms lange afstanden afleggen. Sommige trekvlinders, zoals de atalanta en distelvlinder, kunnen zelfs duizenden kilometers vliegen. Het gezegde had dus ook kunnen zijn ‘zo vrij als een vlinder’.
Veel zoogdieren hebben ook grote leefgebieden. Ze zwerven rond op zoek naar voedsel en water. Hun vrijheid wordt echter steeds vaker beperkt door mensen die voor zichzelf meer ruimte nodig hebben. Hierdoor wordt de bewegingsruimte voor veel dieren steeds beperkter.
Vissen leven in het water. Hun ‘vrijheid’ is beperkt tot rivieren, meren en oceanen. Ze kunnen niet vliegen zoals vogels, maar hebben toch bewegingsruimte, vooral in grote wateren zoals zeeën en oceanen.
Mensen dromen vaak over de vrijheid van vogels. "I want to fly like an eagle, to the sea" zong de Amerikaanse muzikant Steve Miller. Mensen willen en kennen ook een vorm van vrijheid. Tijdens vakanties gaan veel mensen op reis om nieuwe plekken te ontdekken. Anderen reizen hun hele leven rond, op zoek naar…? Soms zijn het verantwoordelijkheden en verplichtingen die onze vrijheid beperken. Een belangrijk verschil met dieren is dat wij kunnen nadenken over onze keuzes en de gevolgen daarvan. Vogels en andere dieren handelen vaak uit instinct. Hun vrijheid is puur fysiek: de mogelijkheid om te bewegen en te ontsnappen aan gevaar.
"Zo vrij als een vogel" betekent genieten van de vrijheid om te gaan waar je wilt, zonder veel beperkingen. Maar echte vrijheid is meer dan alleen kunnen bewegen. Het gaat ook om keuzes maken en verantwoordelijkheid dragen. Vrijheid is iets om te koesteren en te beschermen.
Met "I want to fly like an eagle, to the sea" op de luidsprekers, maak ik in alle vrijheid nog een tochtje op de motor. Benieuwd naar waar ik dit keer zal belanden.